Het melkgebit: de ontwikkeling en doorbraak

Het melkgebit ontwikkelt zich in een zeer vroeg stadium. Namelijk in de zesde week van de zwangerschap. In een bijzonder deel van de kaak (lamina dentalis) van het ongeboren kind begint de vorming van het melkgebit. Zodra het kind geboren wordt zijn alle tanden en kiezen van het melkgebit én een deel van het blijvende gebit al ontwikkelt. Deze liggen verborgen onder het tandvlees in het kaakbot.

Bij sommige baby’s is er al een tandje doorgebroken bij de geboorte. Bij de meeste baby’s breken de eerste melktanden door als ze tussen de vijf en acht maanden zijn. Tijdens de doorbraakperiodes van het melkgebit bij kinderen, wordt er vaak gekwijld en wordt er flink gekauwd op vingertjes, vuistjes en andere voorwerpen die in de mond passen. Als er een melktand of melkkies doorbreekt is het glazuur nog niet uitgehard. Hierdoor is het melkgebit kwetsbaar. Goede mondzorg is daarom op jonge leeftijd al zeer belangrijk!

Kinderen zijn pas vanaf hun 10^e in staat om goed zelfstandig hun gebit te tandenpoetsen. Poets dus tot het 10^e jaar mee met je kind(eren)!

In onderstaande afbeelding zie je een schematische weergave van de doorbraak van het melkgebit.

Een gezond melkgebit betekent een gezond blijvend gebit

Een gezond melkgebit van je kinderen is de basis voor een gezond blijvend gebit. Waarom? Onder andere om de volgende redenen:

• Bij vroegtijdig verlies van melktanden en melkkiezen kunnen ruimteproblemenen scheefstand in het blijvende gebit ontstaan;
• Ontstekingen aan het melkgebit kunnen leiden tot schade aan de nog niet doorgebroken blijvende tanden en kiezen;
• Gaatjes in het melkgebit kunnen eventueel aanwezige blijvende buurtanden en –kiezen aantasten.

Het blijvende gebit: de doorbraak

Wanneer kinderen 5 a 6 jaar zijn, begint de eerste wisselfase. Bij deze eerste wisselfase breken de eerste blijvende kiezen door achter melkkiezen en gaan de eerste voortanden loszitten. Doorbrekende blijvende kiezen zijn net als tanden en kiezen in het melkgebit in de beginperiode kwetsbaar voor het ontstaan van cariës. Goede mondhygiëne is hierdoor zeer belangrijk!

Tanden en kiezen van het blijvende gebit zijn bij de doorbraak al in hun definitieve vorm en formaat. Hierdoor breken de tanden en kiezen van het blijvende gebit scheef in de kaak door, aangezien de kinderkaken nog niet volgroeid zijn. Dit wordt gecorrigeerd in de groeispurt van het kind, als de kaken ook volgroeien tot de definitieve vorm. Soms breken blijvende tanden achter de melktanden door en ontstaat er een dubbele rij. Dit is lastig met de mondhygiëne, maar in de groeispurt lost ook dit probleem zichzelf op.

In onderstaande afbeelding zie je een schematische weergave van de doorbraak van het blijvende gebit.

Rond het 13^e of 14^e levensjaar is de gebitstransformatie van melkgebit naar blijvend gebit voltooid bij kinderen. Het blijvende gebit is echter pas voltooid als de verstandskiezen doorbreken, tussen het 18^e en het 25^e levensjaar. Tanden en kiezen van het melkgebit vallen door beweging vanzelf uit de kaak. Heel soms moet een tandarts een melktand of melkkies trekken. Los van het wisselen van het melkgebit voor het blijvende gebit, breken er ook acht totaal nieuwe blijvende kiezen door achter in de kaak.

In de schematische weergave hieronder is te zien hoe gebitselementen uit het blijvende gebit (in het rood) achter de melktanden klaarliggen om door te breken.

De verschillen tussen het melkgebit en het blijvende gebit

Het melkgebit bestaat uit 20 tanden en kiezen. Het blijvende gebit bestaat uit 32 tanden en kiezen. Dit verschil zit ‘m in extra kiezen in het blijvende gebit. Er breken maar liefst acht volledig nieuwe kiezen achterin de kaak door bij het blijvende gebit. Als hierbij de vier verstandskiezen worden opgeteld, heb je het numerieke verschil.

Maar wat is er nog meer anders? Het verschil tussen het melkgebit en het blijvende gebit is:

1. Het blijvende gebit is geler van kleur dan het melkgebit. Dit komt doordat het glazuur van het blijvende gebit netter is ontwikkeld dan het melkgebit, waardoor het (gele) tandbeen duidelijker zichtbaar is.
2. Het glazuur van het melkgebit is dunner en minder sterk. Hierdoor is het melkgebit kwetsbaarder voor slijtage en cariës.
3. Het blijvende gebit is groter dan het melkgebit. Snijtanden en hoektanden van het melkgebit zijn kleiner, dan snijtanden en hoektanden van het blijvende gebit. En de blijvende tanden hebben meestal kartelrandjes.
4. Op de plaats van melkkiezen breken blijvende kiezen door die kleiner zijn dan melkkiezen. Echter zijn de acht extra blijvende kiezen die daarachter doorbreken groter en voorzien van meer groeven, dan melkkiezen.

Soorten gebitselementen en hun functie

Het melkgebit en het blijvende gebit hebben één ding gemeen. Allebei zijn de opgebouwd uit dezelfde gebitselementen. Op basis van de vorm en de functie van tanden en kiezen, worden deze ingedeeld in:

• Snijtanden (incisieven);
• Hoektanden (cuspidaten);
• Kiezen (molaren).

De incisieven (snijtanden) worden gebruikt voor het afbijten van voedsel. De snijtanden uit de bovenkaak en de snijtanden uit de onderkaak werken samen als een schaar. Met de hoektanden (cuspidaten) wordt voedsel vastgegrepen en afgescheurd. De (pre)molaren hebben de functie om het voedsel te kauwen en te vermalen, voordat het wordt doorgeslikt.

Door de samenwerking van de drie soorten gebitselementen, werkt je melkgebit en je latere blijvende gebit als een verwerkingsmachine van je voedsel. Hierdoor komt je voedsel vermalen, in kleine brokjes en stukjes, in je maag. Waar het vervolgens makkelijk verteerd kan worden. Je gebit is dus essentieel voor de voeding van je lichaam en hierdoor voor de gezondheid van je lichaam!

En we kunnen het niet vaak genoeg herhalen: Wees zuinig op je gebit, ga regelmatig naar de tandarts en poets je tanden goed en tweemaal daags. Je gebit krijg je immers maar één keer en moet je hele leven mee!